شعارهای جنبش مهسا؛

صدای رسای همدلی ملی

برای بسیاری از معترضان خشمگین و جان‌ به‌لب رسیده‌ای که در شهرهای کردستان به خیابان امده بود چیزی دلگرم‌کننده‌تر از این نبود که در این سوی و آن سوی ایران از تهران گرفته تا سیستان‌هایی شعار‌هایی چون «‌از کردستان تا سیستان جانم فدای ایران» سر داده می‌شود.

شعارهای همدلانه با پیام‌ اتحاد در مقیاسی ملی در جریان جنبش مهسا تکرار شد و میراث آن انبوه پیام‌هایی چون «‌کردستان کردستان چشم و چراغ ایران»، «آزادی، برابری، کرد، بلوچ، آذری»، «تهران بشه کردستان، ایران میشه گلستان»، «از کردستان تا تهران، جانم فدای ایران» است.

در رشت و شمال ایران بنر اعتراضی «سهم بلوچ از ایران، انکار، گلوله، اعدام» از پل عابر آویزان کردند. در تهران بر دیوار نوشتند: «خدا نوره، خدا مهسا است، خدا پایان این شب هاست.»

تاکید بر کردستان و زاهدان به عنوان دو منطقه‌ای که بیشترین خشم عمومی در آنجا فوران کرد و با سرکوبی تمام عیار روبرو شدند نمونه‌های واضح از این واقعیت بودند که شجاعت شهروندان در بیان اعتراضشان در میان سایر هموطنان دیده و ارج گذاشته می‌شود.

ابتکارهایی فراتر از شعارهای رادیکال

فقط شعارهای تجمع‌های خیابانی نبود که جنس جنبش مهسا را از تمام جنبش‌های پیش از خود متمایز کرد بلکه تنوع روش‌های اعتراضی در آن بی‌سابقه بود.

دیوار‌نویسی‌، سوزاندن روسری، عمامه‌پرانی، بنرنویسی و آویزان کردن از محل‌های عمومی، ترانه‌های اعتراضی، رها کردن کبوتر و گذاشتن گل بر مزار و محل کشته شدن معترضان، درست کردن هزارها قایق و کشیدن هزارها رنگین کمان به یاد کیان پیر فلک، کودک نه ساله کشته شدن در جریان اعترضات در ایذه توسط نیروهای امنیتی، برداشتن حجاب بازیگران سینما، انجام پرفورمنس‌هایی به یاد کشته شدگان و پخش آژیر انقلاب در محلات مختلف تهران همگی در سطحی بی‌سابقه انجام شد و نشان داد با وجود تمام سرکوب‌ها و سانسور‌ها و قطع‌ اینترنت و تهدید‌های شبانه‌روزی، چه اندازه ظرفیت اعتراض در جامعه ایران مهیاست.

پیشتر در اعتراض‌های آبان ۹۸ هم آتش زدن برخی حوزه‌های علمیه و دفاتر ائمه جمعه به عنوان مسببان بدبختی اقتصادی اتفاق افتاد اما ابتکارهایی چون روسری سوزاندن و عمامه‌پرانی از نظر نقش نمادینی که در نمایش نفرت عمومی و به ویژه جوانان از حکومت دینی ایفا کرد به مراتب پررنگ‌تر و فراگیر‌تر بود.

شعارهایی علیه بازوهای سرکوب جمهوری اسلامی

خامنه‌ای در یکی از آخرین سخنرانی‌هایش در مرداد امسال گفت: «سپاه جذاب است. بسیج جذاب است» اما شعارهای جنبش مهسا نشان می‌دهد سپاه و بسیج تنها برای خامنه‌ای و طرفداران نظام جذابند. شعارهایی که این دو بازوی سرکوب رژیم جمهوری اسلامی را نشانه رفته‌اند کم نیستند و بیش از هر چیز نفرت جامعه ایران را از امپراتوری سپاه نشان می‌دهد. شعارهایی که بسیج و سپاه را مقصر بخش بزرگی از وضعیت کنونی کشور ایران می‌دانند: «مرگ بر سپاهی بچه کش»، «بسیجی جیره خور آخرشه خوب بخور»، «بسیجی سپاهی داعش ما شمایی»، « امسال میده کشته سپاه مرگ بر کل نظام.»

خامنه‌ای در سخنانی بعد از شروع اعترضات گفت: «خدای سال ۶۰ همان خدای امسال است.» اما جوانان عصر شبکه‌های اجتماعی و جامعه امروز ایران دیگر جوانان و جامعه دهه شصت نیستند و حرفشان را در خیابان‌ با شعار :«این آخرین پیامه اعدام کنی قیامه» بیان می‌‌کنند.

شعار دو قطبی‌ساز مرد میهن آبادی

بحث‌برانگیز‌ترین شعار در طول جنبش اعتراضی که تا کنون هم اختلاف نظر درباره آن ادامه دارد شعار «‌مرد میهن آبادی» بود که یک دوقطبی ادامه‌دار میان حامیان جنبش را به وجود آورد. در یک سر این دو قطبی گروهی قرار گرفتند که «‌مرد میهن آبادی» را شعاری واپس‌گرا و نمایانگر مرد‌سالاری و از قضا خوشایند جمهوری اسلامی و در تضاد با خواسته جنبش برای رهایی زنان دیدند. در سر دیگر طیف هم کسانی ایستادند که این شعار را مکمل زن زندگی آزادی و محرکی برای نقش‌آفرینی مردان در جنبش تلقی کردند.
این کشاکش کلامی- سیاسی تا امروز ادامه دارد و یکی از پایه‌های اصلی اتفراق مرزهای سیاسی- فکری مخالفان حکومت را نشان می‌دهد.
شعار «‌مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر» هم که در برخی از تجمع‌های اعتراضی در داخل و خارج ایران شنیده شد هرچند بسامد زیادی نداشت اما به دو قطبی حامیان جنبش دامن زد و به ویژه طرفداران سلطنت پهلوی که این شعار را علیه خود تفسیر می‌کردند، آزرده کرد. آنها با شعار «‌مرگ بر سه فاسد ملا چپی مجاهد» در تجمع‌‌های خارج کشور مقابله به مثل کردند و بر شکاف معنادار در صفوف مخالفان حکومت صحه گذاشتند.

زبانی که نسل زد برگزیده

جوانان عاملان اصلی این جنبش بی‌سابقه بودند. نسلی که تفاوت خود را نه فقط در صراحت کلام و رادیکالیسم علیه حکومت به نمایش گذاشت بلکه با بی‌پروایی از هر ابتکاری که خواسته‌های خود را به گوش حکومت فرو کند فروگذار نمی‌کند. در مدرسه عکس‌های رهبران انقلاب اسلامی را پایین کشیدند و آتش زدند. در دانشگاه فریاد زدند «ما تماشاگر نمی‌خواهیم، به ما ملحق شوید» آنها فهمیده‌اند که در یک حکومت توتالیتر مذهبی، نمی‌توانند زندگی معمولی داشته باشند. نسلی که به نسل زد معروف است و خواسته‌هایشان را در متن محبوب‌ترین ترانه اعتراضی جنبش، ترانه برای شروین حاجی‌پور بیان کرده‌اند: «برای حسرت یک زندگی معمولی.»
آنها بر شانه پدر و مادرانی نشسته‌اند که عموما متولدان دهه ۵۰ و ۶۰ هستند. متولدان دهه‌ای که با جنگ بزرگ شدند و جوانی‌شان عمدتا با سرخوردگی ناشی از شکست اصلاحات و جنبش سبز سپری شد. کودکان سال ۸۸ که یاس و سرخوردگی از شکست جنبش سبز را در چشم بزرگ‌ترهایشان دیدند، می‌خواهند کار ناتمام والدینشان را تمام کنند.
این نسل نشان داده نسبتی با ترس و محافظه‌کاری ندارد و در اوج سرکوب‌ و خفقان ترانه‌ اعتراضی‌شان «بمان و پس بگیر» و شعارشان «‌می‌جنگیم می‌میریم ایران رو پس می‌گیریم» است. آنها با یاد نیکا شاکرمی دیگر نوجوان کشته شده در اعترضات فریاد می‌زنند: ما همه با نیکا هستیم بجنگ تا بجنگیم.